Etiquetas

29 enero 2025

FRANCISCA VICENTE MANGAS

(Entrada suxeita a publicación. Non copiar). 
Non haceu en Ourense pero veu exercer como inspectora e deixou unha interesante impronta pola defensa dunha educación laica e activa.

Naceu en León e era filla de José María Vicente, profesor da Normal de Mestres de León. En 1922 ingresou na Escola Superior de Magisterio e en xullo de 1924 aprobou as oposicións a escolas nacionais do rectorado de Madrid. En 1925 pasou a rexentar a escola de Rioseco de Tapia, León, permanecendo en dita escola durante varios anos. En 1928 solicitou a excedencia para exercer como profesora Auxiliar de Pedagoxía na Escola Normal de Mestras de Cidade Real, en 1929, foi nomeada Auxiliar de pedagoxía na Normal de Palencia e en 1933 ocuparía o posto de Auxiliar na Normal de León.

En febreiro de 1933 foi nomeada inspectora de Ourense ocupando a praza vacante de Piedad Fernández López, polo tanto, tivo que solicitar a excedencia na Normal de León. En maio dese mesmo ano foi nomeada inspectora de Primeira Ensinanza na provincia de León sendo a única candidata a aspirar a dito posto.

No cursiño de perfeccionamento para mestres celebrado en Ourense entre os días 14 e 28 de maio de 1933 Francisca Vicente pronunciaría unha interesante charla titulada Laicismo onde defendeu que era preciso unha formación densa dos homes do país desde a escola pois estábase operando unha nova estruturación nacional. Afirmaba que a escola laica non viña a significar incompatibilidades de diferentes crenzas e avogaba por unha humanidade solidaria e tolerante:

Se aspira a que la humanidad, hoy en formación, conviva unida por lazos de solidariedad, y así lo proclama el artículo 48 de la Constitución; a que la mayor tolerancia evite incompatibilidades nacidas de diferentes creencias. Es así como se hizo necesaria la escuela laica.

La mayoría de las escuelas nacionales no se desenvuelven dentro del más puro laicismo. En unas por timidez se huye hasta de pronunciar la palabra religión y otras escuelas van más allá de lo que laicismo significa, convirtiéndolas en ofensores de la creencias religiosas del pueblo donde radican.

Las escuelas ha de ser respetuosas con todas las religiones, pero sin profesar ninguna.

La misión del Maestro como la de todos los organismos dedicados a la enseñanza, no está en criticar la escuela laica, sino en aceptarla de buen grado por lealtad al Estado que las mantiene con ese fin; y si en algún momento sintiéramos escrúpulos de conciencia, tenemos una puerta por donde salir honrosamente antes de manchar nuestra conducta…

Los enemigos de la escuela laica se destruye la moralidad del niño. La escuela laica y lo mismo la confesional pueden deformar moralmente al niño si el maestro que la dirige no se cuida de evitarlo[1].

Tratábase dun tema comprometido nun momento no que a República estaba levando a cabo a implantación dunha escola laica. Francisca manifestouse defensora dese laicismo desde o punto de vista do deber moral dos docentes de formar aos escolantes na tolerancia no respecto polas crenzas evitando as disquisicións. Expuxo logo unhas normas para contribuír á formación moral do neno facendo resaltar canto pode facer nese aspecto un Mestre culto e de intachable conduta profesional e privada. Lembra a influenza que determinados homes exerceron en momentos históricos pola soa influenza da súa personalidade e cita a Francisco Giner de los Ríos e o seu espírito laico e considera que el actual estado das cosas parece inspeirado por el.

Rematou desexando que o espírito de Giner guiara aos mestres no seu labor de espertar ao pobo rural aínda adormecido.

Francisca estaba declarando así que os seus principios pedagóxicos estaban na liña da ILE e tiña unha perspectiva da ensinanza moderna e progresista.

Estaba casada con Rafael Álvarez, inspector de Primeira Ensinanza. Un home defensor da educación activa e da Institución Libre de Ensinanza. Co alzamento militar de xullo de 1936 foi detido e levado ao cárcere de San Marcos. Logo foi xulgado e fusilado. Este feito supuxo un trauma para Francisca que se apartou do labor educativo e se trasladou a Sevilla onde faleceu[2].

[1] “Desarrollo del Cursiño de Información Cultural y Pedagógico”, Magisterio Orensano, nº 57; 24 de maio de 1933, p. 2[2] Poy Castro, Raquel. (2012) Educadoras y educadores en León al filo de la guerra civil. Auge, Depuración y Parálisis. Aula, 18: 181-205. (Elaboración propia a partir de diferentes fontes. El Distrito Universitario, 26 de outubro de 1922, p. 3;El Magisterio Español, 26 de  novembro de 1923, p. 10; La Libertad,  5 de xullo de 1924, p. 7; Magisterio Español, 19 de xaneiro de 1925, p. 5; El Magisterio Español, 11 de febreiro de 1929, p. 8; El Magisterio Español,  31 de marzo de 1930, p. 26; El Magisterio Español, 17 de xaneiro de 1933, p. 12; El Progreso, 26 de febreiro de 1933, p. 3; Vida Gallega, 10 de marzo de 1933, p. 49; El Magisterio Español, 4 de abril de 1933, p. 14; La Libertad, 13 de maio de 1933, p. 11.)