OLIMPIA VARELA BLANCO

Olimpia Varela naceu en Ourense en 1912 e era filla de Olimpia Blanco e de José Antonio Varela Garza que era empresario e tiña un taller mecánico na casa situada nos termos de Ponte Pedriña (Ervedelo) e unha tenda de ultramarinos na rúa Progreso nº 44 fronte ao Banco de España. Procedía dunha familia de tradición industrial pois o seu avó por parte da nai era José Blanco, un afamado industrial da cidade.
En 1926 Olimpia comezou os estudos de bacharelato na academia dos irmás Xesta, na rúa Santo Domingo número 58, e logo foi alumna do Colexio Concepción Arenal onde participou das veladas literario-musicais que o centro organizaba interpretando o papel de Társila na obra "Tatarabuela" que se representou no centro en marzo de 1933. Rematou os estudos de bacharelato en 1935 obtendo resultados exitosos e levando premio en moitas das materias.

(Fonte: La Región, 25 de outubro de 1932, p. 6. De Galiciana.)

Exerceu como mestra de prácticas en 1940 na escola de Grao profesional de Punxín e, en 1942 casou con Ramón Bretaña Capelo. Un ano despois, en 1943 solicitou traslado voluntario á escola de Omells de Nogaya en Lérida. En 1961 o matrimonio pedíu o pase de fronteira na comisaría de policía.

Estaba moi vinculada ao galeguismo, seu pai José Antonio Varela Garza, formaba parte da directiva do Partido Galeguista de Ourense ocupando o cargo de tesoureiro do Grupo sendo o presidente Manuel Peña Rey e vicepresidente Angel Martínez Doval.

Xunto ao seu pai defendeu a causa autónomica de aí que contribuísen economicamente na homenaxe que se lle fixo ao Secretario do Comité de Autonomía, señor Enrique Rajoy Leloup en 1934 como tamén fixeron Peña Rey, José Reverter, Juan Luís, R.Colemán, Celia Bouzas, Marina Peña, Celia Peña...

Pero o protagonismo de Olimpia radica en que formou parte das Mocidades Galeguistas de Ourense e foi unha das que fundou o Grupo Feminino das Mocidades ourensás, formando parte da directiva. Xunto ás demais asinou o manifesto de chamamento ás mozas para que fixeran forza e unión na defensa da terra. Dito escrito foi recollido no nº 9 da Revista Guieiro que se transcribe a continuación:

"Chega a vos a invitación cordial de Mocidade Galeguista n'ista folliña na que pomos o noso curazón e o noso entusiasmo refreisivo.

Temos a seguranza de atraguer, pol-o menos, vosas simpatias. Por mulleres mozas e por galegas habedes de lér e pensar iste chamamento, sin botalo lonxe, como un papeliño calquera.

N'ista confianza o escribimos. Non foi, non podía ser ispirado por circunstanzas do momento. U vivir, a aitividade, a paixón dos mozos galeguistas, alenta por motivos fondos, ispírase en ideales erguitos e fidalgos. Soio îles poden guiar a unha xuventude verdadeiramente galega. Ises mesmos sentimentos durmen en vos, mozas ourensans. Meditade n'eles un momento, e xa veredes coma deseguida o sentimento se convirte en deber, e a lediza de vos sentire galeguistas faivos vivire unha nova e entusiasta vida,

Mozas e mozos chegaramos á alborada do noso pórvir n´un momento único e dramático na historia do mundo e na historia da Galiza.

Estudantes e obreiros novos tcmos pra moi logo nas nosas mans o futuro da Patria. Mil cousas desaparecen dinnte os nosos ollos. Temos de adoitar posiciós pra nosa intervenzón na vida. En todos os aspetos  d'ela, e tamén na maneira e feitura da cultura individual de cada un de nos. Pensando n'isto, noso chamamento ha parecervos oportuno. Ainda que fagomos política -unha política de ideales, de nobreta e de creación-, non nos diriximos as mozas de Ourense c'unha intenzión política. Galiza e sen future precisan de algo máis.

Nascimos n'unha Terra fermosa e rica. Herdamos unha Iingoa musical e rexa, ilustre e nova. N'ela, na vosa Iíngoa, mozas d´Ourense, escribiu Rosalía de Castro os versos mais belidos e saudosos que teñan frolecido en yalma de muller. Noso pobo galego traballou sempre heroicamentc pro tamén ten criado na súa lingoa, un arte, unha 1iteratura, un modo de pensare e sentire. 0 noso, o uneco que pode ser noso, de curazon. Relixioso, espritualista, artístico, o esprito de Galiza está ameazado por moitos nemigos. Son de moi diferentes clases. Hais todos tenden a desfaguer noso pasado, a afogar noso pórvir, a asesinare a yalma da Galiza.

Si meditades un pouco, temos a seguranza de recadar  algo mais que a vosa simpatía: a vosa leal colaboración. Pois son os vosos os probleinas da Galiza. Porque soio traballando por crear unha Galiza basada nn tradición enxebre e armiñizada cas verdadeiras esenzas do mundo podemos agardar un futuro de paz, de erguemento espritoal, de xustiza, e de amor. Falando en galego, espallando o noso idioma, fagueredes obra de reivindicación, e poderedes alternare no mundo das ideas e da vida, sen a vergonza e o remordimento de vos sentir dominadas e servas. Loitando pol-o afirmamento da cultura e da tradición galega loitades pol-a eisaltación do esprito, pol-o trunfo da civilización ameazada. Organizándovos pra axudar e ilustrar ao pobo da Galiza fomentaredes a riqueza e a paz d'iste pobo que debía ser ditoso e fellz e non o é pol-a pouca concenza que de seu deber teñen os que debían axudalo e ilustrálo.

Istes son os nosos principios. A eles adicamos a forza e o pular da mocidade. Son xustos, espranzados, teñen dereito a ispirar a vida de Galiza. Han trunfare pra ben do mundo. Deben trunfare pois son os ditados da yalma d´un pobo. Para élo teñen de axudar as mulleres. Estramas mocidás, dirixidas por o mesmo anceio, han conquerir un proisimo futuro. Non dubidamos que a vosa concenza de mozas galegas ha deixar escoitar seus mandatos. Botade lonxe de vos os prexuizos que aínda lixan a nosa Patria galega. Formade na causa ideal. Fagamos can osa xenerosa mocidade, na nos alegría e traballo e espranza de mozas e mozos, as bases d´un provir fundado no amor, na cordialidade, na virtu do traballo honrado, no ergumento da Galiza d´unha vida alumeada pol-o sol da inmortalidade.

A hora é crítica. Galiza agarda. Non´a fagades sofrir mais tempo, mozas de Ourense"

"Guieiro", nº. 9, 1 de abril de 1936.

Na ditadura Olimpia estivo sometida a vixilancia por parte das autoridades inspectoras encargadas da depuración dos ensinantes. Debían saber que Olimpia fora afín ao galeguismo e que seu pai fora un activo militante no Partido Galeguista, mais o peor era que sospeitaban que Olimpia formara parte da Fronte Popular. En decembro de 1939 abríuselle o expediente de depuración cando estaba de mestra en prácticas na escola de Vilela en Punxín. Pero tras os informes do alcalde do lugar, do cura-parroco e da Garda Civil nos que se alegaba que a mestra tiña boa conduta, que era de moral intachable e non pertencera á Fronte Popular, resolveuse que podía continuar dando clases, pechándose o expediente o 25 de abril de 1940. Unha sorte que non terían moitos docentes que tiveron que sufrir a persecución e a ignominia.

Faleceu o 9 de febreiro de 1999,  e está enterrada no Cemiterio de San Francisco.

(Fonte: AGA: Expediente a Olimpia Varela Blanco)

Nota: Expediente de Depuración de Olimpia Varela Blanco está composto por sete informes redactados a man polas autoridades locais de Punxín, o alcalde, Manuel García, o cura, Enrique Sangueses, o comandante da Garda Civil, Leopoldo González Dopazo e o pai de familia, Miguel Gómez Souto. Todos foron favorables polo que Olimpia non sufriu ningunha sanción. Ministerio de Cultura, Arquivo da Administración Central. 

Vid: A información sobre a vida familiar e traxectoria profesional de Olimpia Varela foi investigada na súa totalidade pola autora do blog empregando diversas fontes entre as principais as hemerotecas da prensa galega e Arquivos Históricos. Esta está suxeita a próxima publicación nun libro sobre as Mestras ourensás que está a elaborar. Pero a autora deste blog quere facer mención de que para saber algo máis da implicación das mulleres galegas no nacionalismo recoméndase o libro interesantismo de Noa Ríos Bergantinhos A Mulher no nacionalimso Galego (1900-1936), Santiago de Compostela, Laiovento, 2001.

Rexistro da Propiedade Intelectual