Etiquetas

08 diciembre 2010

SOR DORINDA SOTELO RODRÍGUEZ


Naceu en Lodoselo (Ourense) o día dezaseis de febreiro de 1915. Era filla de Manuel Sotelo e Rosa Rodríguez. Á morte da súa nai, Dorinda tiña 14 anos, tres irmáns máis pequenos e o seu pai sumido na tristura. Foi educada no colexio da Purísima de Ourense, admitida neste o 29 de setembro de 1930. O 8 de decembro do mesmo ano ingresou como aspirante na Asociación de Fillas de María Inmaculada. Resultou ser moi aplicada e progresou bastante durante os case tres anos que permaneceu no Colexio, finalmente asume a decisión de entrar na Compañía das Fillas da Caridade. O 13 de marzo de 1933 sae do Colexio en direción a León e dende alí vai a Madrid para facer a entrada ao Seminario da Casa Central de Madrid. O 20 de maio de 1933 cumpríanse os desexos, era Filla da Caridade. Esta relixiosa vicenciana de Hijas de la Caridad foi perseguida no período previo da guerra. Destinada en Barcelona estivo refuxiada na casa do doutor-médico facéndose pasar por criada. Foi denunciada e executada no Monte Tibidabo o 24 de outubro de 1936.
Tamén a Vicenciana "Hijas de la Caridad" Sor Ramona Cao Fernández que naceu en A Rúa no ano 1883 morreu no tren de Xaén a Madrid no que sería denominado "Tren da morte".
HERNÁNDEZ FIGUEIREDO, J.R. Las Hijas de la Caridad en Ourense. Beneficiencia y enseñanza (siglos XIX e XX), Deputación de Ourense, 2007, 251-253.

FELY MANZANO

Naceu en Ourense no ano 1942. É atriz de recoñecido prestixio dedicando toda a súa vida a crear personaxes no mundo do teatro. O papel máis achegado á xente foi o desempeñado na serie "Pratos combinados". Unha vida enteira dedicada á creación de personaxes, á procura de brindarlle corpo, voz e rostro ás creacións de autores tan disímiles como Vale Inclán, T. Williams, Strimberg, Calderón da Barca, Antón Chejov, Ionesco, Moer, T Bretón, Fassbinder, Sartre.

Fely puxo na súa mochila de todo un pouco, teatro en castelán e teatro en galego, longametraxes, curtametraxes, series de televisión, videoclips, dobraxe, publicidade; unha longa lista de títulos, autores e directores de onte de hoxe e de sempre e a todos púxolles a mesma dedicación e o mesmo amor, "todos os fixen con agarimo, todos son trocitos da miña vida" segundo as súas propias palabras, "todos son moi distintos para valorar, non é o mesmo estar a facer unha serie doce anos como foi Pratos combinados, algunhas películas e curtos, e tamén teatro, que para min é o mellor que lle pode pasar a un actor".
Polo seu papel protagónico (Señora Carme) na comedia Pratos combinados (Teleserie de CRTVG) segue sendo admirada e lembrada a señora Fely Manzano Conde polo público galego.
Entre os premios recibidos Fely ostenta o Premio á mellor actriz no Festival de San Telmo (Buenos Aires) en agosto de 2004 outorgado á súa estupenda interpretación de Felicidade, na curtametraxe "As Muxicas", o Premio á mellor actriz na Facultade de Comunicación de Pontevedra en xuño de 2010 pola interpretación de Carmen na curtametraxe "A señora Carmen"; Fely foi ademais nomeada aos premios Mestre Mateo 2007 como Mellor actriz de repartición polo seu papel na película "Un Franco, 14 pesetas"; pero ao meu modo de ver o mellor galardón para esta gran artista é a homenaxe que lle rendamos á súa longa traxectoria, á súa paixón por todo o que fai, á humildade que profesa e ao seu incondicional entrega a unha profesión de sacrificio e inestabilidades chea.
En outubro de 2012 alzouse co Premio a Mellor Actriz Protagonista na curtametraxe "Dulce" de Iván Ruíz Flores, no Nasicae Festival  recentemente celebrado en Italia.

Vid: Wikipedia. Vid: Dulce

04 diciembre 2010

TAREIXA TABOADA


Nace en Ourense no ano 1972 e é artista, profesora e crítica de arte. Dedícase á pintura cun estilo moi expresionista e tamén á escultura. Ten un carácter extrovertido que se manifesta a través da súa pintura.

PATRICIA SACO

Naceu en Ourense no ano 1981. Xa dende moi nena mostrou moito interese polo mundo da creatividade tanto no eido pictórico, como musical, fotográfico, etc. Estuda música en Santiago e Deseño Gráfico na Coruña. Ten realizado exposicións tanto individuais como colectivas e obtivo importantes premios.

AMPARO RIBEIRO


Naceu na Rúa, Ourense. Destaca no mundo da pintura onde facendo exposicións tanto colectivas como individuais dentro e fóra de España dende o ano 1998.

JOSEFINA ALONSO NOCELO


Naceu en Ourense e é enxeñeira de profesión. Comeza a súa traxectoria plástica en 1987 con Pilar Iglesias Soto. Dende 1997 comeza a realizar exposicións individuais ata que se traslada a Vigo en 2003. En Vigo formará parte da agrupación PlusArtis. As súas obras atópanse en Miami, Holanda, Suíza, Portugal, Canadá e España.

21 noviembre 2010

ELADIA RAMONA PEDRAYO ANSOAR

Eladia Ramona Pedrayo Ansoar, naceu o 18 de febreiro de 1859 en Ourense. Nesta mesma cidade morrerá un 4 de febreiro de 1957 con case 98 anos. 

Eladia tiña dúas irmás. Lucila, a máis nova, naceu en 1862 e morreu o 5 de febreiro de 1946. Casara con Casiano Martínez Blanco e tiveran seis fillos. 

A outra irmá de Eladia chamábase María de las Nieves Gabriela Vicenta. Naceu o 5 de agosto de 1857 e morreu o 13 de decembro de 1945. Casou con Ángel Franches Pérez e non tiveron descendencia. Franches será quen se encargue de todas as cuestións familiares e convértese nun referente masculino durante a primeira mocidade de Otero, pois coa perda en 1904 do pai é o único home nunha familia de mulleres, xa que Casiano morrera en 1903 e o seu tío Ricardo está lonxe. 

Pedrayo non chegou a coñecer a súa avoa materna. Chamábase Antonia Ansoar e morrera en 1864 con 38 anos, a súa filla Eladia convértese en orfa cando apenas tiña seis anos. O pai de Eladia, Ramón Pedrayo Silva, farase cargo da familia até a súa morte o 3 de maio de 1899 cando contaba 77 anos. Era o padriño de bautismo de Ramón Otero Pedrayo a quen este debe o seu primeiro e máis coñecido nome. Este avó exercía como avogado no número 17 da praza Maior de Ourense. En 1844, comeza a súa dedicación á avogacía. Logo, en 1867 era o decano da Xunta de Goberno do Ilustre Colexio de Avogados de Ourense. 

A figura do avó Ramón Pedrayo inflúe decisivamente na vida académica do noso autor. En 1905, sendo xa alumno da Facultade de Filosofía e Letras da Universidade Central de Madrid, matricúlase en Dereito porque así llo pedira súa nai que procedía dunha familia de escribáns, notarios e avogados.

En 1916  Otero preparou as oposicións para catedrático de instituto pero non tivo éxito e nese intre pensa en seguir os consellos maternos  e prepararse para notario. Máis, finalmente, tres anos despois supera as duras probas e logra converterse en profesor de instituto. 

Despois da morte de Enrique Otero, a nai de Otero Pedrayo contará durante un ano e medio, xustamente até o 5 de setembro de 1906, coa axuda e compañía da súa sogra, Vicenta Sotelo Puga. 

Vicenta era unha muller forte e afeita á vida na aldea. Naceu en 1816 no lugar de Vilar do Monte, parroquia de Santa Baia de Aguada, no concello de Carballedo, na provincia de Lugo, e pasou case toda a vida na casa de Trasalba. Entre elas estableceuse unha sólida relación. 

Tras a morte de Vicenta, Eladia instálase definitivamente na aldea e asume o goberno da casa. Estas dúas mulleres, fundamentais na adolescencia de Otero Pedrayo, representan o traballo duro e a decisión e son con toda seguridade o referente inmediato á hora de trazar a figura de dona Ramona, a protagonista de Os camiños da vida. 

A temperá viuvez da nai e o feito de ser Otero Pedrayo fillo único, semellan constituír os dous piares principais nos que se cimenta unha relación de mutua dependencia. Otero xa casado (casara con Josefina Bustamante en 1923) e vivindo en Ourense acude frecuentemente a visitar á súa nai a Trasalba. A preocupación pola súa nai aumenta a medida que ambos envellecen. Nos últimos sete anos de vida de dona Eladia, Otero viaxaba case todas as fins de semana de Santiago de Compostela a Trasalba. Pero se a súa nai era un punto de apoio para Otero, terá outro fundamental na súa muller, Josefa Bustamante Muñoz.

Eladia era unha muller tenaz e resistente que empeñada en darlle estudos ao seu único fillo non lle importou pasar privacións. A nai de Otero farase cargo ata o seu falecemento de todos os asuntos da casa de Trasalba. Ramón Otero Pedrayo nunca ocultou a admiración que sentía polo traballo da súa nai e estaba orgulloso dela, cualificándoa en moitas ocasións de gran traballadora. 

Faleceu o 4 de febreiro de 1957





LUCÍA CASANOVA

Nacida en Ourense esta moza cursou estudos de Deseño e Moda na Escola Superior de Deseño e moda de Felicidad Duce en Allariz. Realizou tamén o Ciclo superior de Artes plásticas e Deseño de Estilismo na Escola de Allariz. Obtivo varios premios en certames diversos e traballou para Adolfo Domínguez e Pilar Bande.

20 noviembre 2010

ANA MARÍA LEGIDO SOTO

Naceu en Ourense o 21 de marzo de 1939. De ascendencia paterna castelá e materna galega, cursou Maxisterio na Escola Normal de Ourense, á vez que asistía a clases de debuxo na Escola de Artes e Oficios da mesma cidade, e de moi nova desenvolveu as súas inquedanzas artísticas. 

En 1960 casou co pintor Fernando Quesada e tiveron tres fillos con inclinacións artísticas. Ana impartía clases a nenos e nenas na escola pública o que influiría na súa pintura, cunha visión tenra e máxica da vida. 

Tras expoñer nas cidades galegas mosa a súa obra na Galería Durán de Madrid. A súa amizade co crítico de arte Castro Arines lévaa a ingresar no grupo "Inxenuístas de España" presidido polo doutor Vallejo Nájera, e participa en exposicións individuais e colectivas de pintura. Foi galardonada co Premio da Crítica e a súa obra repártese en importantes museos de Portugal, París, Italia, Cidade Real.

Faleceu en Sabarís o 9 de xullo de 2012.

Vid: Enciclopedia Gallega, Tomo 35, pp. 6-7.

MARÍA DEL CARMEN GONZÁLEZ BOÁN (MANÉ BOAN)


Naceu en Ourense e cursa estudos na Facultade de Química de Santiago onde se licencia. Asiste a clases de pintura na Escola de Artes de Ourense. A súa pintura reflicte claramente a relación da pintora coa química, estudos que cursou de tal xeito que experimenta con novas técnicas e linguaxes expresivas. A súa característica principal é a de experimentar cos metais como soportes de cromatismo, pátinas e texturas e que ela extrae empregando reaxentes químicos, pigmentos e pintura.
Realizou numerosas exposicións dentro e fóra de Galicia e obtivo premios importantes.

MARÍA PUERTAS FEIJOO-MONTENEGRO


Naceu en Ourense no ano 1973. Cursa estudos na Escola Superior de Arte e Deseño de Ourense. Realizou numerosas exposicións dende o ano 1999 ata os nosos días en Ourense, resto de Galicia e en Portugal. Tamén realiza ilustracións de libros, poemarios, catálogos, etc. Acadou varios premios en diferentes lugares da xeografía española. É unha artista moi dinámica e prolífica, cunha técnica polivalente.

ELENA MALLEIRA


Naceu en Ourense no ano 1970 e no ano 1993 licenciouse en Bellas Artes en Salamanca. Actualmente é profesora na Escola de Artes Antonio Faílde dende o ano 1997. Foi deseñadora de cristal e cerámica en porcelanas Galos entre 1995 e 2002. Realizou interesantes exposicións en solitario e colectivas por Galicia. En 1999 foi seleccionada en Pintura Sala de Arte Valentí (Barcelona).

14 noviembre 2010

ADRIANA DOMÍNGUEZ


Naceu en Ourense no ano 1978 e é a filla do deseñador Adolfo Domínguez. Pero ela brila por méritos propios, unha muller cosmopolita, viaxada e políglota pois fala cinco idiomas. Viaxou moito dende que era unha nena e estudou en Nova York, pero antes de desprazarse alí asistiu ao teatro de Lee Strasberg, ao Stella Adler e ao HB Studio. É membro activo de HB Studio. Traballou como atriz nas seguintes películas:
"El puente de San Luís Rey"
"El regalo de Silvia"
"Noviembre"
"El sueño de Ibiza"
Na actualidade é presidenta executiva da firma de moda de Adolfo Domínguez. Xunto coas súas irmás Valeria e Tiziana rexen a empresa e ofrecen unha moda moderna, atemporal, minimalista e sobria.
Adriana relanzou a empresa cun compromiso co medio e co consumo responsable. 

https://es.wikipedia.org/wiki/Adriana_Dom%C3%ADnguez

31 octubre 2010

ELSA FERNÁNDEZ


Introducimos a Elsa Fernández por ter as súas raíces en Ourense. Elsa Fernández nace en Bos Aires en 1933, era filla de emigrados de Entrimo. Dende pequena mostra unha gran vocación musical, estudando piano. Dende moi nova traballa como administrativa no Centro Gallego, onde tratará con figuras da colectividade coma Luis Seoane ou Eduardo Blanco-Amor, co que chegará a ter unha grande amizade. Ademais das súas tarefas estritamente profesionais, colaboraba con AGUEA (Asociación Gallega de Universitarios, Escritores y Artistas, que estivo en activo entre o 1956 e o 1959), e axudaba a Seoane con Galicia Emigrante, realizando subscricións, envíos e demais. 

Sempre disposta a colaborar coas institucións da colectividade, tamén foi secretaria de progaganda da Comisión de Damas do Hogar Gallego de Ancianos. Elsa tivo un papel sobranceiro dende o primeiro momento na Asociación Argentina de Hijos de Gallegos, creada en Bos Aires o 29 de outubro de 1959, e na que figura como membro fundadora e vogal suplente da primeira xunta directiva.  adiante, no 1962, figurará coma presidenta. A asociación trataba de agrupar á segunda xeración de galegos residentes na Arxentina e entre as actividades que organizaron destacan os cursos de galego, un seminario de estudo sobre Sempre en Galiza de Castelao, a edición do libro de Ramón Piñeiro, traducido ao castelán Dos ensayos sobre la saudade, e a publicación da revista Alén Mar. Tamén tivo protagonismo en “Follas Novas- Feira do livro galego”. Esta era unha iniciativa creada por Xosé Neira Vilas e Anisia Miranda o 15 de xullo de 1957, dedicada á difusión do libro galego en América. Follas Novas mantiña vitrinas en institucións galegas da capital arxentina, imprimía catálogos e divulgaba a súa actividade a través da prensa e a radio. Funcionaba como feira permante sobre a actividade bibliográfica galega, e a partir de 1960 tamén publicou varios títulos. Elsa Fernández participa da iniciativa dende o primeiro momento, e mantén amizade co Neira Vilas e Anisia Miranda. De feito, esta déixalle o seu vestido de boda cando Elsa casa con Alberto Cabrera e tamén regálalle o “Pepón”, un “boneco fazuleiro vestido de galego”. 

Dende a marcha a Cuba de Neira Vilas e Anisia en xullo de 1961, Elsa Fernández encárgase da dirección de Follas Novas, representando as editoras galegas Galaxia e Bibliófilos Gallegos. Relacionado coa difusión do libro galego, Elsa tamén xestionou un breve espazo radial, emitido por Radio Excelsior, chamado Mirador Bibliográfico Galego, no que lía textos sobre libros galegos.Ademais da actividade a prol da cultura galega, Elsa Fernández dedicouse a escritura cunha obra na que se reflicte constantemente a súa dobre condición de arxentina e galega. Un exemplo desta temática podería ser “¡La tierra de mis padres!”, un texto que lle valeu o segundo posto do Premio “Emilia P. Bazán” do Centro Lucense en 1958: “Galicia no es un paisaje para mí, tampoco es una historia, una geografía, un país. Galicia es mi paisaje, mi historia, mi geografía y mi país; y por ello como argentina soy más argentina entroncando mi raíz gallega en este asunto, confirmando mi ascendencia en esta América y formándome una conciencia nacional más cabal a través de mi pasado.”Colabourou con moitas das publicacións da colectividade de Bos Aires e Rosario de Santa Fe. Na revista Vieiros, publicación do padroado da cultura galega de México, publicou un artigo titulado “A poesía Galega dun poeta american”, no que trata do poeta José González Carbalho, que coma ela, era fillo de emigrantes galegos na Arxentina.

Na súa faceta de poetisa a súa obra en galego Escolma foi finalista no concurso organizado polo grupo “Brais Pinto” de Madrid no ano 1961. O seu único libro foi Lonxanía (1965), un libro póstumo no que se recolle o poemario anterior e mais un feixe de poemas inéditos escritos en 1964, en galego, “Cantiga infinida” , e en castelán, “Cancións para meu neno”, poemas para o seu fillo de curta idade Na edición de Lonxanía – seudónimo co que se presentara ao premio Brais Pinto- colaboraron Luis Seoane, que debuxou a cuberta e fixo un gravado en madeira que foi incluído na edición; Laixeiro, autor dun retrato de Elsa, e tamén Ricardo Palmás, Carlos Zubillaga e Basilo Losada que escribiron prólogos de lembranza dos seus traballos en defensa da cultura galega. 

Elsa faleceu moi nova, o 29 de abril de 1964, con só trinta anos, e sen poder visitar a súa Galiza soñada. Os seus restos foron inhumados no Panteón do Centro Gallego o 30 de Abril sendo despedidos con sentidas frases pronunciadas por José Romero a nome dos seus compañeiros de tarefas do Centro Gallego, e cun discurso de Eduardo Blanco Amor, que pediu persoalmente poder falar na celebración. Antonio Pérez Prado, compañeiro na Asociación Argentina de Hijos de Gallegos escribiu anos despois: “Entre las cosas que nunca podré aceptar figura, ciega, su muerte; entre lo que siempre me lastimará reconozco la pena de que Elsa no haya visto, con aquellos ojos tristes, la Galicia de sus antepasados”.

Foto: idem

28 octubre 2010

ROSA MALINGRE PARMANTIER

De novo contamos coa inestimable aportación de información por parte de Ana Malingre. Neste caso falamosde Rosa Malingre Parmantier que era irmá do empresario Manuel Malingre Parmantier.Veu a Ourense co seu irmán en 1860. 
Naceu en 1841 e casou con Gosset e en Ourense dedicábase a dar clases de francés na súa casa situada na rúa Santo Domingo. 
Pero ela tiña o título de comadrona e fora discípula do doutor José Morelle. Exerceu a súa profesión e tiña unha consulta en Madrid na Rúa Río, númeo 24 (1). Tamén formaba parte da Xunta Directiva do Colexio de Profesoras de partos. Rosa, xunto con outras profesoras de partos, foi recibida polo Ministro de Facenda para dar queixa dos cobros que se lles pedía ás maestras comadronas (2). 
Así pois, estamos ante unha muller con preparación intelectual. 
Faleceu o 16 de outubro de 1925, tiña 84 anos e está enterrada no cemiterio de San Francisco.

(Fonte: La Región, 17 de outubro de 1925, p. 5) Galiciana.

(1)El Imparcial, 25 de setembro de 1870, p. 4.
(2) El Liberal, 1 de decembro de 1895, p. 8

23 octubre 2010

ABADESA GUNTRODA

Guntroda era a abadesa do mosteiro dúplice de San Martiño de Pazó (Allariz) no século X. Esta muller foi protagonista de certas fazañas. Guntroda era filla de Ildoncia, irmá de Gutier Menéndez, polo tanto era de orixe aristocrático. Esta muller tiña intención de apoderarse tanto de Santa María de Ribeira como de Santa Comba de Bande. No que se refire a Santa Comba de Bande, Guntroda posuía unha escritura de propiedade que esta defendía con gran celo. Pero a posesión de Santa Comba estaba en mans de Vermudo que lla deixa en herdanza ao seu fillo Odoíno. Pero este, temendo os conflitos que podía xerar o feito de non pousír el a escritura, recorre a Ramiro II coa intención de recuperala. Ramiro recorre á súa vez ao bispo San Rosendo que conseguirá que Guntroda lle entregue a escritura. Pero Guntroda presenta unha demanda de devolución nun magno concilio celebrado en León. Aquí, o bispo compostelán Hermexildo declara que o verdadeiro dono de Santa Comba de Bande é Odoíno. Guntroda ve unha nova oportunidade de posuír Santa Comba cando Odoíno é acusado de manter relacións cunha monxa. Pídella ao conde Rodrigo e faise cos dereitos sobre ela. Pero cando Odoíno doa Santa Comba ao mosteiro de Celanova, Guntroda xa non terá máis pretensións pois non quería enfrontarse aos monxes do mosteiro. Vid: Pallares Méndez, MªC e Portela Silva, E., Gran Historia de Galicia. Da Galicia antiga á Galicia medieval (séculos VIII-XI), pp. 206-208.

22 octubre 2010

CARMEN MALINGRE LUDEÑA

É para min unha satisfación contar coa colaboración de Ana Malingre. Ana proporcionoume información sobre Inés Ludeña e agora faino, de novo, informándome de Carmen Malingre Ludeña. Estoulle moi agradecida.
 
Pois ben, Carmen Malingre Ludeña rexentaba a comezos de século un Almacén de carbóns. Ten o seu mérito, pois era algo inusual que unha muller levara adiante un negocio deste tipo. 

Carmen Malingre era filla de Inés Ludeña e Manuel Malingre Parmantier. Polo tanto, era membro dunha saga de recoñecido prestixio na cidade ourensá.

Carmen casou o 7 de febreiro de 1898 con José Freijanes, empregado da sección agronómica. Ao quedar viúva e ante a texitura de continuar co negocio familiar ou pechalo, optou polo primeiro. Deste xeito seguiu exercendo de dirixente do Almacén de Carbóns que se situaba na rúa Progreso. Dito negocio anunciábase diariamente na prensa local. Negocio que tivo unha permanencia durante os anos trinta do século pasado.

Era a nai de Julio Freijanes Malingre, o primeiro médico que aplicou a Penicilina en Ourense, e sogra de Paz Parada Pumar, quen está presente neste blog por ser unha das primeiras tituladas en medicina na nosa provincia.

                                   

(Fonte: La Región, 9 de novembro de 1922, p. 3) Galiciana.

(Elaboración propia a partir de diversas fontes) Vid: La Correspondencia Gallega, 8 de febreiro de 1898, p. 2) (Foto: proporcionada por Ana Malingre)



17 octubre 2010

ADELA BOO GALLEGO

Naceu en Piñor (Barbadás) en 1904. Era filla de propietarios. No ano 1926 matricúlase nos estudos de Farmacia facendo cursos por libre e outros por oficial. No ano 1934 acada a titulación. 

Vid: Cid Galante, Rosa María, “As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria (1900-1940)”, e Minius, nº 11 e nº 12.

MARÍA DE LA PAZ DELGADO MEIRIÑO

Naceu en Pazos o 9 de outubro de 1911. Seu pai era Luís Delgado, propietario, e a súa nai Luísa Meiriño.

En 1922, aos once anos, realiza o ingreso no Instituto Provincial de Ourense e estuda por libre acadando o título de Bacharelato en 1926 e facendo a expedición do mesmo en abril de 1927. 

Solicitou o certificado de traslado á Universidade de  Santiago para matricularse na Facultade de Farmacia na que se rexistra en 1926. Realizou algúns cursos por libre e outros por oficial e licenciouse no ano 1931. 

Tras os estudos continúa coa súa incorporación no mundo laboral. Colexiouse co número 36 e comezou a traballar en Albarellos, Monterrei. Logo, en 1955, estivo en Oimbra onde foi Inspectora Farmacéutica Municipal.
Casou con Manuel Lamas Quesada que era Comisario de Policía e residían en Maside.
 
Abriu unha farmacia na estrada da Lonia para a que se lle autorizou a instalación dun rótulo en abril de 1957. Alí estivo traballando ata xubilar. Faleceu en Verín no ano 2001.

Vid: Cid Galante, Rosa María. Tese de Doutoramento; Rosa María, “As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria (1900-1940)”, e Minius, nº 11 e nº 12.
Freire Quintas, Laura, Aportación a la Historia de la Farmacia en la provincia de Orense, traballo presentado na Facultade de Farmacia da Universidade Complutense en 2015, p., 207. (Foto extraída de Freire Quintas); 
FAMILIA MEIRIÑO DE PAZOS. (2023, June 15). Blogspot.com. http://lacasadelperu.blogspot.com/2015/07/familia-meirino-de-pazos.html


CONSUELO CASTELAO BERNÁRDEZ

Naceu en na cidade de Ourense o 30 de noembro 1904 e era filla dun artesán. Era irmá de Justa Castelao.
 
Fixo os estudos no Instituto Provincial de Ourense e no ano 1924 acadou o título de Bacharelato e solicitou o certificado de tralado para a Universidade de Santiago.

No ano 1926 comezou os estudos na Facultade de Ciencias en Compostela e alí permaneceu catro anos, logo dos cales pediu un Certificado de Estudos para Madrid.
 
O seu expediente académico univesitario foi brillante obtendo premio en Química Analítica.
No ano 1933 preséntase aos cursos para acceder ao Maxisterio aprobando os tres exercicios. Pasou a exercer na escola de Calvelle e, en 1934 déronlle a escola de  nenas número 1 da cidade e en maio de 1938 solicitou unha excedencia ilimitada pois entrou a traballar no instituto ourensán:

Autorización:

Por la misma Autoridad, y en atención a las necesidades del servicio, se autoriza a Doña Consuelo Castelao Bernárdez para que siga agregada al Instituto hasta que las circunstancias permitan el traslado de la misma a la escuela que regentaba[1].

Acabaría sendo compañeira da súa irmá Justa que tamén exercía no Instituto ourensán de axudante gratuíta de Ciencias.

En 1935 tamén asinaría unha carta que se enviou ao decano de Pontevedra na que se pronunciaron unha serie de profesores, entre eles Angeles Leirós, contra o intrusismo da profesión nos colexios privados.

[1] “Autorización”, La Región, 30 de xaneiro de 1937, p. 2.

Vid: Rosa María, “As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria (1900-1940)”, e Minius, nº 11 e nº 12; El Compostelano, 11 de novembro de 1924 novembro 11, p. 2; El Pueblo gallego, 2 de outubro de 1929 , p. 2; El Compostelano, 2 de outubro de 1930, p. 2; El Pueblo gallego, 13 de outubro de  1933, p. 9; El Pueblo gallego, 27 de decembro de 1933, p. 10; Galicia, 20 de maio de 1934, p. 6; El Pueblo gallego, 11 de maio de 1938, p. 2.

MARTINA GALLEGO IGLESIAS

Naceu en Ourense o 12 de decembro de 1902. Ingresou na Facultade de Medicina en 1925, cando tiña 23 anos, para cursar estudos de matrona e licenciouse en 1927. Posteriormente, trasladouse a Ourense para exercer a súa profesión.

Instalou en 1927 a súa consulta que estaba situada na rúa Pizarro, nº 20. Tamén asistía nos propios domicilios e acudía aos pobos de arredor. Dita consulta tiña un rótulo público concedido polo Concello en abril de 1927 para facilitar a localización.

Unha muller independente que vivía do seu traballo. Na cidade había bastantes mulleres que exercía a profesión de matrona pois non había unha Clínica de xinecoloxía para atender ás mulleres. Eran profesionais moi solicitadas e, como Martina, anunciábanse na prensa local para dar conta da súa formación e dos servizos de atención ás parturientas.

Vid. Cid Galante, Rosa María, “As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria (1900-1940)”, e Minius, nº 11 e nº 12; Galicia, 20 de novembro de 1930, p. 7..

TAREIXA LOURENZA

Outra interesante mostra de concienciación feminina. No ano 1457 preséntase esta muller e o seu home perante o Reitor da igrexa de Santo Tomé de Maside coa intención de expresar o desexo mutuo de anulación matrimonial. Argumentan que o seu matrimonio foi realizado sendo menores de idade. Así o relatan: "...que podía aver oyto annos pouco mays ou menos que elles anbos ouveran palabras de casamento non sendo elles de ydade conprida e que foran feitas contra vontade da dita Tareyja Lourença e contra o seu defendemento non querendo ella consentyr en ello salvo por premea e engano de outras persoas e que foran anbos juntados en pousada e deytados en cama e nunca poderan aver juntamento de copulla carnall nen aver consebudo para fezeren jeneraçon querendo llella deus dar por llas quaes razoes avian moyta descordia e mall e se temya de ao adeante se seguir mais dano e ynpedimento asi das almas como dos corpos e d avenças e outros viyren a ocasion de mortes e de peligros por causa delles" O vicario, vistos os argumentos, concédelles a liberdade. Vid: Pallares Méndez, Mª C. e Portela Silva, E., "De Xelmírez aos irmandiños. A Galicia feudal (séculos XII-XV)", Gran Historia de Galicia, Tomo V, Volume 2, pp. 136-137.

ELVIRA RODRÍGUEZ

Outra referencia interesante é esta entrada que se ofrece. Elvira Rodríguez, muller do século XV, atrévese a enfrontarse ao seu marido maltratador. Resaltámolo porque estamos nunha época na que este tipo de sucesos resultaban incribles debido á condición que se tiña da muller de submisión ao marido. 

O caso foi que o tres de abril de 1465, na cidade de Ourense e diante do notario de entón, García Fernández e as testemuñas pertinentes, Xoan Afonso de Tenorio, comerciante e veciño da devandita cidade vese obrigado a facer unha confesión pública dos malos tratos que proporciona á súa dona chegando a apuñalala. 

Elvira reacciona de forma concienciada e abandona o seu fogar para refuxiarse na casa do xuíz da cidade. Ela pretende unha solución xusta e de acordo co dereito. O marido arrepíntese do mal que fixo e declara o propósito de tratar ben á súa muller e roga á súa muller que regrese a casa. O marido tamén se compromete a aportar unha multa se non cumpre o prometido. Para iso empeña os seus bens, mobles e raíces co obxecto de pagar a multa de 20.000 marabedís. A metade da multa tería que entregárselle ao bispo electo de Ourense, señor da cidade, e a outra metade ao xuíz e rexedor pedro López. 

Vid: Pallares Méndez, Mª C., e Portela Silva, E., "De Xelmírez aos irmandiños. A Galicia feudal (séculos XII -XV)" A gran Historia de Galicia", Tomo V, volume 2, pp. 132-134.



TERESA GÓMEZ

Teresa Gómez era filla de Gómez de Tyollo. O 29 de abril de 1458 esta muller presentou unha querela na Praza do Campo e perante a audiencia de xustiza acusando a Xoan, criado de Xoan de Novoa, porque a agredira con intento de violación. O que ocorreu foi que na véspera, ao mediodía, estando no Seixo, o mencionado Juan "aderençara a ella et que a tomara por los cabellos e a levara arrastro por dormyr con ela". O criado non conseguiu o seu propósito pois por alí pasaron o cóengo Roi García e o seu propio criado Gonzalo García, os que evitaron a consumación da violación tal como contou aos rexedores Tareixa Gómez. O século XV foi unha etapa de incerteza e inestabilidade e as mulleres resultaron ser vítimas de A denuncia de Teresa Gómez pon de manifesto a toma de conciencia por parte da muller e o desexo de que este tipo de agresións sexan totalmente rexeitados pola sociedade. Vid: Ferro Couselo, Xesús, A vida e a fala dos devanceiros. Pallares Méndez, Mª Carmen e Portela Silva, Ermelindo, "De Xelmírez aos irmandiños. A Galicia feudal (séculos XII-XV)" en A gran Historia de Galicia, Tomo V, volume 2, pp. 128-131.

12 octubre 2010

SARA CÓLEMAN


Naceu en Allariz en 1980  filla do mítico xogador de fútbol Marcelino. Xove deseñadora ourensá que foi alumna de Verino. Ten presentado os seus modelos nas edicións EL EGO de Cibeles. Tamén se dedica á docencia no eido téxtil.

AUREA RIVELA


Naceu no ano 1975 en Ourense. Dedícase ao deseño da alta bisutería con estilo art nouveau. Emprega nos seus deseños materiais de diverso tipo: latón, madeira, cuarzo, ágatas, etc. Tivo gran éxito na Pasarela EL EGO de Cibeles. Na actualidade as súas tendas repártense por diferentes países.

08 octubre 2010

LORENA LUACES


Atleta nacida en Ourense. Comezou moi nova practicando cros, carreiras, salto de vallas...Agora é unha das máis destacadas marchadoras. Participou en importantes competicións tanto en Galicia, España como no estranxeiro, obtendo records.

02 octubre 2010

TERESA TÁBOAS

Hai un blog interesante denominado mulleres de Vigo. De aí extraín esta información sobre Teresa Táboas. O motivo non é outro que o de considerar a Teresa Táboas tamén ourensá, e supoño que ela tamén o verá así, xa que os seus pais eran de O Carballiño e Beariz. Por tal motivo, e como o as persoas podemos ter vínculos moi próximos con moitos lugares pois a nosa vida así nos fai pertencer a diferentes sitios e cidades, pensei que a ela lle gustaría verse reflectida nun blog de mulleres ourensás. Teresa Táboas, filla de emigrantes ourensáns, naceu na Cidade de México no ano 1961. Desde o 15 de Maio de 2003, a conselleira de Vivenda e filla de emigrantes ourensáns do Carballiño e Beariz, é decana presidenta do Colexio Oficial de Arquitectos de Galiza, sendo a primeira muller en acceder a ese cargo.Doutora Arquitecta coa Tese Doutoural dirixida polo arquitecto César Portela Fernández Jardón, titulada “ El Color en Arquitectura “ na que obtivo a cualificación de Sobresaínte ”Cum Laude”Colaborou durante 6 anos no Estudio do Arquitecto Cesar Portela Fernàndez-Jardòn ( Premio Nacional de Arquitectura).Traballou dous anos no Concello de Marín como arquitecto municipal.Funda no ano 1990 o Teresa Táboas Estudio de Arquitectura, desde o que vén desenvolvendo numerosos proxectos de Edificación e Urbanismo.É conselleira titular do Consello Superior dos Colexios de Arquitectos do Estado español, sendo a segunda muller que accede a este cargo desde que no ano 1931 se funda tan prestixiosa institución.É membro da Comisión de Vivenda do Consello Superior de Arquitectos do Estado español.Foi nomeada polo Consello Superior de Arquitectos do Estado español no ano 2.003, ante o Consello de Arquitectos de Europa con sede en Bruselas, membro das seguintes comisions: Taskforce for Urban Issues e Taskforce for Enviorment and Sustenaible Architecture. Vid: http://mujeresdevigo.blogspot.com/2009/01/teresa-tboas.html

RAQUEL DANS LOSADA

Natural de Vilamartín de Valdeorras. Nos anos trinta era cortexada polo piloto Apolina Sainz de Buruaga y Polanco, quen dende o aeródromo de León viña voando na súa avioneta e tiraba un ramo de flores na finca da súa noiva con carta incluída. Casaron en 1933 e en 1935 tiveron un fillo tamén dunha vida exitosa. 

ANTONIA AVILÉS DE VEGA

Naceu en Berrande, Vilardevós, o 3 de febreiro de 1905. O seu pai era tenente de carabineiros e a súa nai deidácabese aos "seus labores", tal como se indica na partida de nacemento.
Fixo o exame de ingreso no instituto provincial o 10 de xuño de 1918 e a partir de entón permanece matriculada ata o ano 1924 e faino de forma oficial. Obtivo catorce sobresalientes e o resto notables.
Solicitou a expedición do título de bacharelato o 19 de xuño de 1924 e o 19 de setembro dese ano solicitou o certificado de traslado para a Universidade de Santiago.
Matriculouse na Facultade de Ciencias en 1924. Aquí realiza un único curso pois pide traslado á Universidade de Murcia. Implicouse co movemento nacional que se alzou contra o goberno integrándose na Sección Femenina Falanxe Española.
En 1930 ingresou como Auxiliar da Administración e Contabilidade.  

Vid: Cid Galante, Rosa María, As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria (1900-1940) (II) Minius: Revista do Departamento de Historia, Arte e Xeografía, ISSN 1131-5989, Nº 12, 2004, pags. 73-102. As primeiras ourensás ante o reto de educación universitaria (1900-1930) (I) Minius: Revista do Departamento de Historia, Arte e Xeografía, ISSN 1131-5989, Nº 11, 2003, pags. 139-156; Revista Tabacos,2, nº 46, 1935, p. 27.

MARÍA DEL CARMEN PADILLA GARCÍA

Naceu en Ourense capital  o 15 de marzo de 1898. Era filla do Catedrático e eminente filólogo Don Salvador Padilla de Vicente, Caredrático de Latín e Lengua e pedagogo que foi director do Instituto Provincial, e de Asunción García. Matriculouse no Instituto Provincial realizando todos os cursos de bacharelato pola opción. Para preparar os exames acudiu á Academia Dolores Usich de Rocafull.

O seu expediente académico foi brillante e foi premiada en todos os cursos pois prácticamente en todas as materias sacou sobresaliente con premio. 

O 30 de setembro de 1926 solicitou certificación para a Escola Normal de Mestras de Ourense.  

En 1933 realizou os cursiños para acceder ao maxisterio. Foi destinada á escola de Vilamartín de Valdeorras e alí foi onde casou, en novembro de 1938, con Manuel Rodríguez un coñecido propietario do lugar. O matrimonio quedou a vivir na localidade e Carmen permaneceu sempre de mestra na escola do lugar.


(Fonte: Foto Villar, Carrozas na Batalla de Flores, Vida Gallega, 10 de xullo de 1926)


Vid: Cid Galante, Rosa María,  Tese de doutoramento.
Fotografía: Vida Gallega, nº 77,  30 de outubro de 1916, p, 17.

18 septiembre 2010

MARISA MARIMÓN


Chegou a Ourense, dende Barcelona, en 1963 e en 1994 dedicouse á súa paixón que foi a de abrir unha Galería de Arte en Ourense. Dita galería é un referente para os artistas e pódese considerar impulsora dos novos artistas. Ten participado na gran feira de arte de Madrid, ARCO, con propostas interesantes, entre elas as de Ignacio Basallo. Unha das súas fillas, Nuria Pereira, incorporouse á empresa da nai en 1998. Ambas as dúas parecen facer un bo tanden.

CECILIA PEREIRA MARIMÓN


É unha das fillas de Marisa Marimón e, como non podía ser doutro xeito, continúa os pasos da súa nai polo mundo da arte. Na actualidade é a Directora do Pavillón de España na Expo de Shanghai (2010) e con anterioridade ocupou postos relevantes no mundo da cultura.

16 septiembre 2010

MARÍA VICTORIA CARBALLO-CALERO


Naceu no Ferrol en 1942, anque é ourensá de adopción. Historiadora e catedrática de Historia do Arte na Universidade de Vigo é licenciada en Filosofía y Letras e doutorada en Arte. Foi decana da Facultade de Humanidades de Vigo e directora da Escola de Artes Aplicadas e Oficios Artísticos Ramón Falcón de Lugo. Actualmente exerce a docencia no Campus de Ourense, É membro da Real Academia de Belas Artes de A Coruña, da de San Fernando (Madrid) e da de Santa Isabel de Hungría (Sevilla). Publicou numerosos libros e artigos en revistas especializadas.

JOSEFA TABOADA ALLÚ


Naceu en Ourense o 20 de outubro de 1908 e era filla Jesús Taboada Diéguez que era médico e inspector municipal de sanidade e que faleceu en 1949. A súa nai era Emilia Allú que tiña vintecinco anos cando naceu a nena e era natural de Santiago. 

Josefa, realizou os estudos de bacharelato no instituto de Ourense onde se inscrbiu en 1924 ata 1927, ano no que obtén o título. Ese ano aparece inscrita na Facultade de Farmacia onde se licencia en 1931. Colexiouse co número 47. Casou en febreiro de 1936 co médico José Rodríguez Portugal e tiveron tres fillos. 

Josefa rexentará unha farmacia na rúa que foi denominada General Franco, nº 127. En efecto, a farmacia estaría no edicio modernista de Ourense coñecido como a Casa Taboada.

Vid: Cid Galante, Rosa María, "As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria", Revista Minius, nº 11 e 12.
Freire Quintas, Laura, Aportación a la Historia de la Farmacia en la provincia de Orense, traballo presentado na Facultade de Farmacia da Universidade Complutense en 2015, p., 251. (Foto extraída de Freire Quintas).; 
“Tres hermanos matrícula de honor”, El Progreso, 6 de xullo de 1952, p. 2; “Petición de mano”, El Pueblo Gallego, 26 de febreiro de 1936, p. 12;Casa Taboada. (2024). Blogspot.com. https://ourensenotempo.blogspot.com/2009/11/casa-taboada.html


INÉS LUDEÑA


Naceu en Xixón en 1835 e morreu en Ourense o 30 de setembro de 1894. Chegou a Ourense co seu marido Manuel Malingre Parmantier nos anos 60 do século XIX e que foi quen montou a primeira fundición que houbo en Ourense. A fundición tivo varios emprazamentos antes de chegar ao Couto, onde estaba situada cando se pechou a finais dos anos 70 do século XX. Este matrimonio tivo cinco fillos: Casimiro, que casou cunha sobriña do Cardenal Quiroga (non tivo fillos), Mª Teresa ( solteira), Carmen (Casada con José Freijanes e nai de Xullo Freijanes Malingre, pediatra ourensán en Ourense casado con Paz Parada que a tes no blog), Antonio Malingre ( que casou dúas veces, a primeira vez sen fillos e a segunda xa vello, tivo dous fillos dos que descenden uns mozos que teñen unha xestoría na avenida de Portugal) e por último Manuel, que herdou a fundición xunto co seu irmán Antonio. Manuel casou con Augusta Lamas- Carvajal Sánchez filla de Valentín Lamas Carvajal que naceu en Ourense e morreu o tres de maio de 1951. Foi nai de 8 fillos , o máis pequeno Arturo, que co seu irmán Manuel, herdou a fundición do seu pai, aínda que por problemas familiares foise a vivir a Vigo nos anos 40 do século XX, quedando o seu irmán á fronte da fundición, aínda que non fose o único propietario da mesma, xa que Arturo comproulle ao seu tío Antonio o seu parte. Nota: Esta información procede de Ana Malingre que é tataraneta de Inés Ludeña e que está realizando unha investigación sobre a familia que proximamente sairá publicada. Eu agradézolle moito a súa colaboración neste blog para aportar información fideligna sobre Inés Ludeña e a familia Malingre. A foto tamén ma proporcionou Ana Malingre.

14 septiembre 2010

TRINIDAD PÉREZ Y PÉREZ

Naceu en Ourense o 31 de decembro 1907 e era filla de Alesbán Pérez López, nacido en Berán e de profesión tenente de infantería e de Trinidad Pérez tamén de Berán. Seu pai tivo recoñecemento social pola súa condición de militar e, unha vez retirado, dedicouse a actividade comercial e incluso tivo negocios en Cuba. Trinidad naceu no domicilio familiar de Ourense, na rúa Cadernal Quevedo. 

Cando tiña 10 anos fixo o exame de ingreso no Instituto de Ourense, concretamente someteuse a esta proba o 20 de setembro de 1917. No curso 1917 e 1918 matriculouse neste instituto nas materias de Lingua, Xeografía, Nocións de Aritmética e Caligrafía, pero ao ano seguinte trasladouse ao Instituto de A Coruña, xa que a familia foi residir a esta cidade por motivos comerciais. Trinidad remataría alí os estudos e titularía en Bacharelato no ano 1923 cando tiña 15 anos. En setembro dese ano envía unha instancia ao Decano da Facultade de Ciencias na que solicita ser matriculada nas materias de Química Xeral, Física Xeral, Bioloxía e Xeoloxía para poder seguir cursando Medicina. 

Cursa os estudos de Famarcia e licénciase en 1928. Casou en decembro de 1931 con Casiano Rodríguez Quevedo comerciante de San Clodio, Lugo, e tiveron catro fillas. A familia residía en San Clodio. Trinidad exercerá a súa profesión como farmacéutica en Poboa de Trives

Vid: Cid Galante, Rosa María, "As primeiras ourensás ante o reto da educación universitaria", Revista Minius, nº 11 e 12; El Progreso, 25 de outubro de 1964; El Compostelano, 30 de maio de 1928; Galicia, 17 de decembro de 1931, p. 6; La Zarpa, 18 de marzo de 1922, p. 3.



04 septiembre 2010

MERCEDES CANEDA DE ASTRAY

Mestra de Ourense con enderezo no nº 21, hoxe 17, da rúa da Paz de Ourense, no que ten ubicado un colexio moi coñecido dende os anos vinte ata entrados os sesenta do século pasado, o colexio “de la Profe”, alcume polo que era coñecida na sociedade ourensá. 

É lembrada no libro do ourensano, José Eduardo Valenzuela Ulloa, “Ai Ourense, Ourense”, e dalgún artigo de Xosé Luis Méndez Ferrín no “Faro de Vigo”  ámbolos dous alumnos do citado colexio, xuntamente con fillos de coñecidas familias ourensás de entón, Temes, Encinas, Serantes, García Boente, Madriñán, Peña e mesmo os de Faustino Santalices, o gaiteiro de Bande. 

Levaba a cabo un plan de estudos bastante anárquico pero moi eficaz. Dona Mercedes, unha muller moi grosa, recibía e despedía cun bico na fronte ou na meixela a cada alumno: 

“una exhuberante camilla en generosa estancia, casi sin aulas, y alrededor maestras y alumnos sin asignación de pupitre y mesa, sin delantal ni uniforme y a todos por su nombre de pila, iniciándose la faena colegial en forma de tertulia, coloquio o charla distendida en la que se iban incardinando, con naturalidad, los más variados aspectos de la lección del día, narración de historias, dictado de deliciosos cuentos, ambiente más casero que docente”. 

Méndez Ferrín conta que no había máis tratamento que o “tuteo” e nunca se recibían castigos corporais, e que o seu método estaría inspirado no proxecto pedagóxico krausista, adoptado pola ILE, a Institución de Libre Enseñanza. 

Durante a guerra foi obxecto de calumnias, polo seu talante liberal, que case a levan á ruína por quedar sen alumnos. Casou cun funcionario de facenda da familia dos Astray, co que tivo un fillo, Pepín, tamén funcionario de facenda en Madrid anos despois. Morreu esquecida e cega.


05 agosto 2010

ROSAURA ABELLA


Rosaura Abella, mestra nacional do pobo de Prada (Valdeorras). Exerceu a docencia dende 1962 a 1968. Na páxina web http://www.pradaweb.es/ pódese ler un texto que son testimonios a cerca desta mestra e das súas vivencias na escola de Prada. Aconsello que a lean. Tamén se sacou desta páxina a fotografía que aquí se amosa.

BEATRIZ PÉREZ FREIRE

Mestra Nacional natural de Vilamarín, Ourense. Segundo a normativa depuradora, as Comisións debían pedir polo menos catro informes diferentes: ao Alcalde, Cura Párroco, Xefe da Garda Civil e a un pai de familia ben considerado, que vivisen onde estivese situada a escola e individuo obxecto de investigación. Estes informes foron a base fundamental sobre a que asentou  a depuración. Pero os membros das comisións tamén podían solicitar informes a outras instancias:comandancias da policía, servizos de información militar, servizos técnicos e administrativos das inspeccións educativas, particulares. Foi frecuente o emprego da delacion para redactar cargos dirixidos contra os docentes.

Beatriz apareceu nas listas de depuración pero, como xa temos comentados noutras ocasións, moitas mestras puideron repoñerse nos seus cargos, o que se deu en chamar, "confirmar" a praza unha vez que se achegaban informes de boa conduta.

Fonte: Ministerio de Cultura e Deporte.