Etiquetas

22 marzo 2009

JESUSA PRADO LÓPEZ

Jesusa Prado López naceu en Ourense no ano 1897 e foi unha activista que loitou contra o fascismo e defendeu o socialismo.
         Jesusa naceu no seo dunha familia comerciante. O seu pai rexentaba unha peletería en Ourense, negocio que montou despois de fabricar calzado[i]. O pai defendía ideas socialistas e Jesusa foi adquirindo pouco a pouco ese mesmo ideal. Foi nena precoz pois comezou a ler aos catro anos e, despois da primaria, fixo os estudos de secundaria no Instituto Provincial da capital.
            A familia emigrou a Cuba en 1911, cando Jesusa tiña catorce anos. Son os anos de emigración transoceánica previos á primeira guerra mundial, un período de saída masiva de emigrantes con destino aos países de Sudamérica[ii]. Serán os protagonistas da emigración andoriña da que falaba Vicente Risco, composta por aqueles galegos que atravesaban o mar e que rara vez voltaban[iii].
            Chegados a Cuba os pais de Jesusa foron afíns ás ideas socialistas o que lle traería grandes desgustos pois chegaron a queimarlle a casa provocando a morte de dous irmáns de Jesusa. Os obreiros da fábrica de ladrillos onde comezara a traballar o pai adoitaban facer asembleas e Jesusa  acudía a elas xa que, dende moi nova, abrazaba ideas revolucionarias.
            Ao morrer o pai, Jesusa comeza a traballar na tinturería Lindsay, coñecida en España co cualificativo de “Americana” e que tiña varios negocios abertos en diferentes cidades españolas[iv]. Pero a vocación de Jesusa era escribir sobre política, poesía, literatura, arte...Unha muller dunha enorme amplitude intelectual.
            Coñecerá a un galego ourensán de Paderne de Allariz, tamén emigrante en Cuba, chamado Donato Figueiral Quintas e casan en 1920. Os dous teñen ideas socialistas e a súa casa convértese nun lugar onde se reunirán galegos. Cada vez é maior o convencemento de  Jesusa polas ideas revolucionarias e marxistas.
            Volve a Galiza en 1926 cun médico e dous obreiros e en Ourense vai cimentar as primeiras organizacións do Partido Comunista desempeñando cargos de responsabilidade local e provincial. Ela rexentará na cidade a “Tintorería Alemana” e era coñecida como a “plisadora”, pero deixou de traballar nela en novembro de 1934[v]. As ideas de Jesusa cobran realidade e materialízanse cando ela vai participar nas revoltas obreiras de Asturias de 1934.  Foi apresada e librouse da cadea pero non da represión xa que tivo que permanecer na súa casa sen saír ata as eleccións de 1936.
            Cando se produciu o levantamento militar en 1936, Jesusa botouse á rúa e sumouse á revolta dos obreiros que pedían armas para combater o fascismo. Desta vez foi detida e maltratada e encadeada no Convento de Celanova. Estaba condenada a pena capital pero ao fin foi trasladada á prisión de Ribadavia.
            Afortunadamente, o cónsul de Cuba en Vigo recibe a carta certificada enviada por Donato Figueiral desde Cuba co documento da nacionalidade cubana de Jesusa. Grazas a isto, puido embarcarase en Lisboa para volver a Cuba.
            De volta a Habana, Jesusa mantén a súa inquedanza revolucionaria. Montará unha nova tinturería chamada “El buen gusto”.  Pero seguiu a loita para axudar aos antifranquistas presos ou fuxidos e tamén encabezar e apoiar o movemento obreiro e revolucionario cubano. Todo isto fíxoo desde o Partido e desde as Asociacións da colonia na Habana.
Comeza a ser respectada pola comunidade galega en Cuba e coa revolución de Fidel Castro cede o seu negocio ao Estado. Logo foi fundadora dos Comités de Defensa Revolucionaria. Coñeceu a Ernesto Che Guevara que lle dá a misión de actuar como mestra no círculo de estudos que el dirixía. Tamén coñeceu a“Pasionaria”, Dolores Ibarruri, cando foi invitada a Habana en 1963 e tamén tería ocasión de coñecer a Santiago Carrillo. Deste xeito, Jesusa era considerada unha muller moi respectada polos máis altos cargos do partido Comunista.
            Pero a súa vida en loita non lle saíu gratuíta pois a súa saúde sufriuno. Jesusa padeceu varios infartos e decidiu xubilarse en 1967. Pero a senda política non a abandonou.
            Jesusa faleceu en La habana o 15 de abril de 1971. O seu enterro foi unha gran mostra e manifestación de dor dos “camaradas e amigos”. O féretro ía envolto na bandeira vermella do Partido Comunista de España e como dixo o Camarada Jérez, membro do comité executivo do partido, “Os restos da camarada Jesusa descansan na irmán (sic) terra cubana que moito amaba. Pero estamos certos que Jesusa morreu pensando na nosa Galicia pola liberación da cal loitou toda a súa vida. Na nosa lingua, que Jesusa non deixou de falar endexamais, queremos expresar o noso sentimento e a nosa tristura pola desaparición de tan veterana e adnegada militante...¡Que descanse en paz a nosa camarada  Jesusa Prado”[vi].

“Á memoria de Jesusa Prado”, A voz do pobo ¡Proletarios de todol-os países unídevos”, 25 de maio de 1971.




 Mundo Obrero : Órgano del Comité Central del Partido Comunista de España: Año XLI Número 12 - 1971 junio 15

[i]Nydia Sarabia, “Jesusa Prado. Jesusa e a memoria dun pobo”, http://culturagalega.gal/album/detalle.php?id=23, consultado o día 19 de marzo de 2020. Nesta biografía consta que Jesusa naceu en 1887 pero noutra fonte que eu consultei fala de que naceu en 1898VV.AA.: Repertorio bibliográfico do exílio galego: unha primeira achega, Santiago de Compostela, Arquivo da Emigración Galega, (2001).
[ii] Antonio Eiras Roel, “La emigración gallega a América en los siglos XIX y XX. Nueva panorámica revisada”, Aportaciones al estudio de la emigración gallega. Un enfoque comarcal,  Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Secretaría Xeral de Relacións coas Comunidades Galegas, 1993, p. 191;
[iii] Vicente Risco, “Orense”, Francesc Carreras y Candi (dir), Geografía Xeral do Reino de Galicia, Tomo V, (Barcelona, Ed. Alberto Martín, 1928), 93.
[iv] La voz : diario gráfico de información: Año XVI Número 5910 - 1935 enero 9
[v] El Pueblo gallego : rotativo de la mañana: Ano XI Número 3310 - 1934 novembro 14.
[vi] “Á memoria de Jesusa Prado”, A voz do pobo ¡Proletarios de todol-os países unídevos”, 25 de maio de 1971.