Renovamos esta entrada, que levaba publicada desde 2010, grazas á achegas de Victorino Poutás Fernández que tivo a amabilidade de poñerse en contacto comigo para ofrecerme algún dato máis sobre a familia. Iso animoume a seguir pescudando sobre Vicenta e familiares e os resultado é a a información que lles transmito a continuación.
(Partida de Nacemento. Debo agradecer a colaboración e axuda que me dispensaron desde o Rexistro Civil de Ourense para localizar as partidas de nacemento da familia Lamas Barreiro.)
Os seus irmáns foron Francisco, Pilar e Concepción (Chita) e podemos adiantar que resultou ser unha familia moi interesante por canto se implicaron na cultura. Teremos ocasión de falar das súas traxectorias. Toda a familia trasladouse a Arxentina a comezos do século XX, sobre 1910, e residiron en Bos Aires. O pai foi fundador da Unión Provincial Orensana en 1913, tamén participou na fundación da Asociación Rexionalista A Terra e foi o promotor da Casa de Galicia en Bos Aires.
(Fonte: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chita_Lamas_y_Francisco_Lamas_Salgado._1929._Granja_Ceres._Ituzaing%C3%B3.jpg#/media/Ficheiro:Chita_Lamas_y_Francisco_Lamas_Salgado._1929._Granja_Ceres._Ituzaing%C3%B3.jpg)
Vicenta foi a primeira muller que se inscribiu a comezos de século de forma oficial no Instituto Provincial onde fixo o exame de ingreso o 21 de setembro de 1904 cando tiña dez anos. A prensa ourensá, neste caso El Miño do 3 de outubro de 1904 (p. 1), recolleu deste xeito a noticia:
En Junio sufrieron examen de ingreso 29 alumnos, que alcanzaron todos la aprobación; en Septiembre solicitaron y realizaron el ingreso, 14 alumnos en la enseñanza no oficial y 78 en la enseñanza oficial, siendo el resultado de estos exámenes 83 aprobados y 9 suspensos. De los aprobados, 14 solicitaron mejora de nota, alcanzando la de sobresaliente la Srta. Vicenta Lamas...
Matriculouse simplemente nun curso e tan só en catro disciplinas: Lingua Castelá, Xeografía Xeral de Europa, Nocións de Aritmética e Xeometría e Caligrafía, e pese aos éxitos académicos conseguidos, non continuou os estudos.
Casou con Francisco Pérez y Pérez, un prestixioso comerciante de Bos Aires. O matrimonio residía en Arxentina pero acudía a Galicia facendo estancia en Vigo e Mondariz. Logo regresaban a Arxentina embarcándose no barco de vapor Zeelandia.
O seu irmán, Francisco Lamas Barreiro (Farruco) naceu en Ourense na rúa San Pedro número vinte e seis ás doce e dez minutos do 2 de xaneiro de 1896 e foi un prestixioso pintor. Recibiu as primeiras leccións artísticas do profesor ourensán Juan Fernández (Xesta). Á idade de nove anos marchou a Bos Aires e alí seguiu coas clases de pintura da man de Juan Ardit. Era un ferventa amante da súa terra. Nunha entrevista que lle fixo Luís de Castro para a Revista Nova Galicia afirmou que añoraba a súa Terra e veu nalgunha ocasión. Foi socio da Institución Cultura Gallega e comprometido co galeguismo. Realizou interesantes exposicións de pintura no Salón da Mocidade Galeguista. Colaborou coa Revista Nós e participaba nas Asembleas Nacionalistas. Casou con Adela Oliveri e tivo unha filla. Faleceu en Bos Aires en 1980.
(Partida de Nacemento. Debo agradecer a colaboración e axuda que me dispensaron desde o Rexistro Civil de Ourense para localizar as partidas de nacemento da familia Lamas Barreiro.)
Gaspar F. Oitabén publicou na Región do 17 de marzo de 1917 un artigo no que recollía un escrito no Diario de Galicia de Bos Aires que dicía o seguinte:
En el rosal de mis amistades cultivo amorosamente la delicada sensibilidad de Paco Lamas, el pintor de los cuerpos rústicos y asoleados; viriles y sangrantes... paco Lamas, es un fuerte de espíritu, pero de un espíritu refinado y sutil. Es uno de estos hombres que han nacido para la lucha con un cerebro visionario ardiendo en luz...Hace pocos días lo he visto por la tarde en la Avenida de Mayo. Como hacía varios meses que no nos veíamos, quedamos en vernos...Este pintor gallego, que tiene la costumbre de hablar muy poco, quiso satisfacerme con una charla amena, íntimamente artística. Habló mucho. Había fiebre en sus palabras....Recorrimos, hablando, medio centro...me habló de su obra y de una futura exposición artística que realizará el mes de Abril próximo, donde expondrá una cantidad de cuadros en los salones del Centro Gallego de Buenos Aires...Quedé en ir a visitarle a su estudio y heme aquí ante sus óleos y sus cuadros al carbón, admirando la labor de un enfebrecido, donde va depositando poco a poco toda la angustia de una inquietud nerviosa en floración. Digamos primeramente...que este pintor reniega de los academicismos ampulosos y todas las técnicas anquilosadas. Su labor es su espíritu. Hay en toda su obra un nerviosismo extraño y fervoroso. Por eso que sus cuadros son rudos y palpitantes con la augusta virilidad de los cuerpos vírgenes. En sus cuadros costumbristas, que son los que más me llamaron la atención, excluyendo un autorretrato originalísimo que me parece el mejor trabajo realizado hasta la fecha por dicho artista, hay una tendencia a los tipos opulentos y complemos, de carnes rojas y de graves y enérgicas facciones. En un cuadro donde representa tres mujeres campesinas hay una fuerza de remozamiento hostil que nos subyuga. Son tres gallegas de una robustez violenta y montaraz; de un agreste impresionismo humano. Son gallegas torturadas por una agitación hombruna, de una emoción pagana. Cuertpos toscos, viriles, burilados en fuego de un raro complejismo montañés; cuerpos bruscos y sin pulir, que sugieren esos tipos bravíos, brutalmente esculpidos y roqueños, que se admiran en los poblados de Galicia...(1)
("Orense", La Integridad, 5 de decembro de 1921, p. 2)
(Fonte: Nova Galicia. 24 de abril de 1920, p. 1)
Pilar Lamas Barreiro, a primoxénita, irmá de Vicenta. Naceu en Ourense o 9 de maio de 1891 na rúa Porta da Aira número trinta ás catro da mañá. Era filla de Francisco e Amparo pero estes aínda non estaban casados pois casaron un ano máis tarde, o 8 de maio de 1892. Pilar foi unha das primeiras alumnas do Instituto Ourensán. Recibiu como o seu irmán, Francisco, leccións de nocións artísticas da man do profesor Juan Fernández Pérez, Xesta e expuso en abril de 1910 algúns dos seus debuxos no escaparate do comercio ourensán "Ao bon Marché". As súas dotes pictóricas tamén tiveron moito recoñecemento para ser unha artista tan nova. Marchou para Arxentina coa familia e alí casou co comerciante Sr.Plaza ¿?e tiveron unha filla chamada Arito ¿?. Pilar faleceu o 21 de xullo de 1966 en Montevideo.
(Partida de Nacemento. Debo agradecer a colaboración e axuda que me dispensaron desde o Rexistro Civil de Ourense para localizar as partidas de nacemento da familia Lamas Barreiro.)
Inmaculada Concepción Lamas Barreiro. Outra das irmás de Vicenta á que lle dedicaremos unha entrada propia.
(Fonte: Esquerda a dereita: Francisco Pérez Pérez, Vicenta Lamas, Chita Lamas e Ramiro Illa. Foto do ano 1930. Fondo Ramiro Isla Couto. Fundación Isla Couto).
Vid: Cid Galante, Rosa María., Muller e educación en Ourense (1900-1930) Tese de doutoramento inédita.
Benso Calvo, Carmen e Cid Galante, Rosa María, "A participación das mulleres ourensás no ensino secundario" en Sarmiento, nº 10, 2006, pp. 147-185. Benso Calvo, Carmen e Cid Galante, Rosa María, " Los expedientes de las estudiantes de bachillerato: Una fuente básica para el estudio del alumnado femenino de los Institutos. Ourense como ejemplo" en Historia de la Educación, Revista Interuniversitaria, 2007, pp. 437-470; "Sociedad", El Pueblo Gallego, 27 de maio de 1926, p. 7; El Pueblo Gallego, 14 de agosto de 1926, p. 2; "Siguen arredándose os socios da Institución Cultural Gallega, A Fouce, agosto de 1935, p. 1; "Orense", Heraldo de Galicia, 22 de xaneiro de 1922, p. 7; "Pintores gallegos", Nova Galicia, 24 de abril de 1920, p. 1-2; Sáncez, Luís, Vida Gallega, 20 de decembro de 1914, p. 6; "Noticias Generales", El Miño, 9 de abril de 1910, p. 2; "La Cátedra de Retórica y Poética", La Región, 26 de agosto de 1972, p. 9-10; "De Arte", La Región, 14 de abril de 1910, p. 1; dos, C. (2021, June 4). agrarista e xornalista galego. Retrieved August 3, 2024, from Wikipedia.org website: https://gl.wikipedia.org/wiki/Francisco_Lamas_Salgado (consultado o 3 de agosto de 2024); FamilySearch.org. (2015). Retrieved August 3, 2024, from Familysearch.org website: https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:6TRR-DBSY. (1) Gaspar F. Oitabén. "Nuestros pintores". La Región, 27 de marzo de 1917, p. 1.
