A morte. Non lle temo á morte pois téñoa plenamente asumida. Veña cando veña.
Vivín dende moi pequena a morte ou coa morte. Vivín a morte dos meus avós aínda na casa, a mortaxa, a xente, o prantos en silencio, o loito perpetuo. Sentín a morte lendo poemas de Rosalía de Castro.
Galiza vive coa morte. A morte é un ser vivo en Galiza. Os cemiterios son unha cidade máis dentro dos pobos que arrodean ás igrexas. Talvez por iso sexamos un pobo humilde. Sabemos que todo vai quedar aquí e aferrámonos só ao noso terruño, á esa terra de noso que nos vai acoller.
Saber que unha é falible e mortal é asumir a humildade. Saber que a vida é perecedoira é pensar que non hai que encumbrarse. Non digo vivir no pesimismo, digo ser realista. Non falo da "dor perpetua" de Schopenhauer, falo de vivir segundo veña a vida, coa tranquilidade da aceptación.
A humanidade ao longo da historia quixo forxar unha convivencia pacífica pero está resultando un fracaso pois a conflitividade está aí, no ambiente. Os poderosos queren dominar ao oprimidos, os fortes aos débiles, os homes ás mulleres. Estamos nun mundo complexo pois conviven valores diametralmente opostos entre si: solidariedade fronte individualidade, tolerancia fronte á intransixencia, riqueza fronte pobreza, éxito fronte fracaso; explotación e dominación fronte a autodeterminación; antinatureza fronte biodiversidade, belixerancia fronte a pacifismo; vaidade fronte a modestia ... Pero ninguén vence á morte nin pensa na morte. Talvez o exercicio de pensar na morte faría aos poderosos humildes e movería ao mundo doutro xeito, cara o ben.
Por iso, pensar na morte dáme a posibilidade de saber que non son máis que ninguén. Grazas á morte vivo na humildade.
Non lle temo á miña morte, tan só temo á morte dos que quero.
29 de xaneiro de 2022.